Boğaz, Fırat'ın Özel Borularıyla Geçildi, İstanbul Susuz Kalmadı! İstanbul'un beklenen su sıkıntısını önlemek, Asya ve Avrupa yakalarındaki su ihtiyacını dengeli karşılamak üzere İSKİ tarafından gerçekleştirilmekte olan yatırımlarda, "Boğaz Geçişi", Fırat Plastik’in Dünyada ilk kez ve özel olarak ürettiği, 16 bar basınca dayanıklı 1200 mm çapındaki PE 100 borular ile çözüme kavuştu. İSKİ tarafından Melen Çayı'ndan Ömerli Barajı'na getirilen içme suyu, Fırat Plastik’in ürettiği dünyanın en kalın PE borularıyla Salacak-Sarayburnu arasını deniz dibinden aşıyor. Buradan, İSKİ'nin Yenikapı Tesisleri'ne iletiliyor ve Avrupa yakasına her gün 300 bin metreküp ek su pompalanıyor. "Boğaz Geçiş Projesi" için özel olarak geliştirilmiş 3. jenerasyon LS sınıfı polietilen 100 hammaddesinden 16 bar işletme basınç dayanımlı, 1200 milimetre çapında özel PE borular üretildi. Boruların et kalınlığı bu çap için Dünyanın en yüksek et kalınlığı olan 110 milimetre. Servis ömürleri en az 100 yıl. Malzeme yorulması 100 yıldan sonra başlamakta. PE 100 boru, 0,955 gr/cm3 yoğunluğa sahip suda batmayan malzemeden üretilmektedir ve bu projede, boruların deniz dibinde tutulması boru üzerine monte edilen beton bloklar ile sağlanmaktadır. Üretilen her boru 13 metre uzunluğunda ve yaklaşık 5 ton ağırlığında... Toplam uzunlukları 4.000 metre olan proje boruları, Avrupa'nın en büyük beş plastik üretim kompleksinden biri olan Fırat Plastik’in Büyükçekmece Tesisleri'nde Türk mühendisleri ve işçileri tarafından üretildi. 16 bar basınca dayanıklı ve 1200 milimetre çapında polietilen boruların bu kalınlıkta üretilmesi dünyada ilk kez gerçekleştirildi. Üretilen borular İSKİ-Sarayburnu Şantiyesi'ne karadan nakledildi ve şantiye ortamında Fırat Plastik’in mühendis ve teknisyenleri tarafından alın kaynakları yapıldı. "Alın kaynak" yöntemi ile birleştirilen PE 100 borular, 52 şer mt'lik kümeler halinde ve yan yana iki hat olarak Sarayburnu - Salacak arasına döşendi. Boruların Boğaz'a döşenmesi ise gemilerle yapılan "deniz altı çekim yöntemi" ile gerçekleştirildi. PE 100 Borular, beton bilezikler ile Boğaz'ın 50 metre derinliğine sabitlendi. Üretmiş olduğumuz "dünyanın en kalın PE boruları" sayesinde İSKİ'nin "Boğaz Geçiş Projesi" hem yapım zamanından hem de maliyetinden yüklü bir tasarruf sağlandı.
Fırat Plastik AŞ Altyapı Teknik Müdürü Mehmet Erdoğdu'nun proje ile ilgili görüşleri:
Tanıtım Filmi
Haber Programları
Petrol türevinden elde edilen plastik malzemeler 1950'li yıllarda keşfinden sonra hızlı bir gelişim sürecine girmiştir. Günümüzde hammadde teknolojisinde gelinen son nokta ise PE boru malzemesinin son jenerasyon grubu olan PE 100 sınıfıdır. Yapısı gereği sağladığı yüksek avantajlar nedeni ile Boğaz deniz geçiş projesinde tercih edilmesini sağlamıştır. PE 100 malzeme ile üretilen borunun alternatiflerine göre avantajlarını özetlemek gerekir ise; uzun servis ömrü, yüksek esneklik kabiliyeti, Korozyona uğramaması, suyun kokusunu ve tadını değiştirmemesi, deniz suyundan etkilenmemesi olarak sayabiliriz. PE 100 borular bu özellikleri ile yıllardan beri deniz geçişlerinde ve büyük bir bölümü deprem kuşağında yer alan ülkemizde sismik hareketlerine karşı güvenle kullanılmaktadır. PE 100 borular alın kaynağı ve elektro füzyon kaynak yöntemi ile birleştirilmektedir. Her iki yöntemde de basınç ve sızdırmazlık % 100 güvenle sağlanmaktadır. Diğer alternatif boru sınıflarına baktığımızda korozyon için yüksek maliyetli önlemler alınması, ekleme yöntem maliyetinin ve süresini uzunluğu, daha az esnekliğe sahip olmaları veya bazı sınıf borularda kırılganlık gibi dezavantajlar karşımıza çıkmaktadır. Boğaz Geçiş Projesinde kullanılan PE 100 boruya ait teknik verilerden bahsedecek olursak; ürettiğimiz borunun çapı 1200 mm, duvar kalınlığı 110 mm'dir. 16 bar çalışma basıncına sahip PE 100 borunun servis ömrü minimum 100 yıldır. Malzeme yorulması 100 yıldan sonra başlamaktadır. PE 100 boru, 0,955 gr/cm3 yoğunluğa sahip suda batmayan malzemeden üretilmektedir. Bu projede Boruların deniz dibinde tutulması boru üzerine monte edilen beton bloklar ile sağlanmaktadır. Üretilen borular hammaddeden başlamak üzere normların öngördüğü bir dizi testlerden geçtikten sonra sevk edildi. Özellikle vurgulamak istediğimiz konu 110 mm duvar kalınlığına sahip borunun dünyada henüz hiçbir firma tarafından üretilememiş olmasıdır. Boru üretiminde iki konu ön plana çıkmaktadır. Birincisi farklı özellikte hammadde kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Üretim, PE 100 malzemenin farklı bir türevi olan LS yani low sagging dediğimiz, ısı karşısında düşük akma yeteneğine sahip hammadde ile gerçekleştirilmiştir. LS hammaddenin seçimi tabi ki tek başına boru üretimi için yeterli değildir. Dolayısı ile ikinci ve en önemli konu da üretim hatlarında yaptığımız revizyonlardır. Uzun yılların teknik bilgi ve deneyimine sahip kadromuzla üretim hatlarımızda bir dizi tasarım değişikliği planladık ve hayata geçirerek gerçek anlamda bir dünya rekoru kırdık.
Fırat Plastik AŞ Altyapı Satış Müdürü Sn. Mehtap Uluceviz'in proje ile ilgili görüşleri:
Son günlerde kamuoyunda sık sık gündeme gelen kuraklık ve buna bağlı olarak susuzluk tehlikesi ile baş başa kalan İstanbul'da yaşayanların bu büyük sorunu İSKİ'nin göstermiş olduğu yüksek duyarlılık ve cesaretle çözüme kavuşuyor. İSKİ tarafından Melen Çayı'ndan getirilen içme suyu, Fırat Plastik’in dünyada ilk kez ve özel olarak ürettiği 16 bar basınca dayanıklı 1200 mm çapındaki PE 100 boruları ile salacak - Sarayburnu arasını deniz dibinden aşıyor ve bu sayede Avrupa yakasına günde 300 bin m3 ek su pompalanıyor. Bu projede alternatif pek çok boru sistemi varken İSKİ'nin PE 100 boruları tercih etmesinin kuşkusuz pek çok nedeninin olduğu göz ardı edilmemelidir. İstanbul boğazı, Karadeniz ve Marmara denizi arasındaki deniz suyu yoğunluk farkı nedeni ile çift yönlü akıma ve çok yüksek akış hızı sahiptir. Bu özelliği sayesinde İstanbul Boğazı, dünyada zor geçişi ile bilinen boğazların başlarında gelmektedir. Bu zor şartlar zaten yüksek esneme kabiliyeti ne sahip boru sistemlerinin kullanılmasını zorunlu hale getirmektedir. Bu özelliği nedeni ile türbülans, rezonans ve vibrasyon gibi deniz hareketlerine uyumlu davranış göstermektedir. PE 100 hammaddenin kimyasal yapısı gereği deniz suyundan etkilenmemesi ve korozyon oluşturmaması çok önemli bir özelliktir. Katodik koruma yapılması zorunlu olan diğer bazı boru sistemlerinden bu özelliği ile de ön plana çıkmaktadır. PE 100 boruların diğer bazı avantajlarına da değinecek olursak; İçme suyunun kokusunu ve tadını değiştirmemesi ve hijyenik olması, birleştirme yöntemlerinin güvenilirliği sayesinde basınç ve sızdırmazlık dayanımı sağlaması, darbe ve çarpmalardan etkilenmemesi olarak sayılabilir. Basınçlı hatlarda görülen ve en önemli konulardan biri de boru hattında ani basınç yükselmesi veya düşmesidir. PE 100 borular sistemde meydana gelebilecek ani basınç yükselme veya düşmelerine karşı esneklik ve basınç kararlılığı ile cevap verir. Ve PE 100 boru bu şartlarda asla patlamaz. İstanbul'un su sorununun çözümünde dünya da üretilmemiş bir borunun bilgili ve deneyimli FIRAT PLASTİK kadrosu ile gece gündüz dökülen alın terimizin sonunda üretilmesi bizi hem gururlandırdı hem de heyecanlandırdı. Çünkü ürettiğimiz boru ve bu borunun kullanıldığı "Boğaz Geçişi Projesi, dünyada bir ilktir ve literatüre geçmiştir.